NE SANAT, NE YAŞAM

Ayrıntılar

Kategori: Hakkında Yazılanlar

SELİM İLERİ

NE SANAT, NE YAŞAM

Toplu eserini okumaya çalıştığım yazarlardan biri de Sâmiha Ayverdi’dir. Behçet Necatigil’in Edebiyatımızda İsimler Sözlüğüne göre Sâmiha Ayverdi, “heyecanını aile ve toplum geleneklerinden alan, hayat olaylarını çokluk din ve tasavvuf açısından değerlendiren romanlarıyla sanatına bir özellik” sağlamıştır. Özellikle Mesihpaşa İmamı romanında yazar, değişen koşullar karşısında dinin ve törel değerin hangi hükümlerle yüz yüze geldiğini irdeler. Daha önce kaleme aldığı Yolcu Nereye Gidiyorsun, şark kültürünün silinmesine karşı bir isyan sayılabilir. O kadar ki, yazar silinip giden kültür dolayısıyla öncesiz sonrasız bir cehaleti, Batı değerlerinden üstün bulacaktır:

“Keşke benim anam tamamıyla cahil bir kadın olsaydı; zira bilgisiz, fakat görgülerine ve şifahi kültürüne sadık anaların evlatları, bazı noktalarda eksik kalsalar bile, Türk olarak yetişiyorlardı. Garb’a hasret çekip özenecek kadar münevverlenmiş olanlarınki ise yaldızlı, süslü, fakat esas noktaları bozuk, melez ve illetli olarak ürüyordu.”

Böylesi bir algılamayı benimsemek hemen hemen imkansızdır. Bununla birlikte, sözü şark kültüründen açtığında, Ayverdi’nin engin bilgisine, yer yer o kadar canlı anlatımına kapılmamak elde değildir. Yazarın yeni kitabı Hey gidi Günler Hey’i okuyorum şimdilerde osmanlı asırları’nı siyasi çözümlemelerle yansıtan yazar, kimileyin anılarına dalıp gidiyor. Çocuklukla genç kızlık yıllarında gördüğü, Direklerarası’nın ünlü kantocusu Şamram Hanım’ı da bu nedenle anıyor:

“Gerçi kantonun Türk temaşa hayatında, çiftetelli gibi bir geleneği yok idiyse de, rüzgar gibi, sahnenin bir başından öbür başına esercesine uçan genç kadın, kontoya adeta, bir milli çehre vermiş bulunuyordu.”

Devamını oku: NE SANAT, NE YAŞAM

Kalemiyle nesilleri emziren kadın!

Ayrıntılar

Kategori: Hakkında Yazılanlar

Sâmiha Anne sıra dışı bir kadındır.

Sâmiha Ayverdi için ünlü destan şairi Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu bu ifadeleri kullanıyor! Kadının acziyetini, ezilmişliğini, yokluğunu ve yoksunluğunu dile getirenler bu topraklarda bunların zıddı bir hayat sürmüş, engin kültür ve birikimleriyle var olmuş şahs-ı abide kadınları hiç zikretmezler nedense!

Sâmiha Ayverdi’yi hiç hatırlamazlar mesela…

Bir Osmanlı ve İstanbul yazarı olan bu nadide kadını çok az kadın bilir, çok azı onu okumuş, onun fikirleriyle beslenmiştir. Edebiyat ve kültür çevrelerinde her yaşta ve makamda insanın kendisine “Sâmiha Anne” dediği bu nazif kadın, bilgisiyle, görgüsüyle, hayatıyla nev-i şahsına münhasır bir güzellikle kalplerin en derine nüfuz etmiş olan çok önemli bir kadındır.

Türkiye’de birçok ilk onun öncülüğünde gerçekleşmiştir. Mevlana ve Yunus Emre’nin kitlelere ulaşmasında onun katkıları büyüktür. Konya’da her yıl düzenlenen “Şeb-i Aruz” 1954 yılında ilk kez onun öncülüğünde gerçekleştirilmiştir. Onun eserlerinde ve yaşayışında Mevlana’nın ve eserlerinin büyük tesiri vardır nitekim 1940’lı yıllarda kendisiyle yapılan bir söyleşide “bu aralar neler okuyorsunuz” sorusuna cevaben “yine Mevlana, Divan-ı Kebir ve her şey” diyerek Mevlana sevgisini ve bağlılığını dile getirir. Kırk civarındaki kitaplarının sekizi tasavvuf üzerinedir.

Sâmiha Anne sıra dışı bir kadındır

Türkiye’de “Tarih şuuru ve medeniyet inşası, tasavvuf, İstanbul” gibi konuları ilk kez gündemine alan, onları bir anne şefkatiyle bağrına basan, tefekkür eden, bu mevzular üzerinde yazdıklarıyla insanları derinden etkileyen bir başka kadın yazar daha yoktur!

Devamını oku: Kalemiyle nesilleri emziren kadın!

Okuduğum Sâmiha Ayverdi

Ayrıntılar

Kategori: Hakkında Yazılanlar

Selim İLERİ

Birkaç hafta önce, hayli soğuk bir cumartesi öğleden sonrası, Kubbealtı Vakfı'ndaydım. Çemberlitaş'ta bu vakıf, büyük kapısından avluya girer girmez, beni her zaman çok eskilere, Sâmiha Ay­verdi'nin nitelemesiyle, Türk Tarihinde Osmanlı Asırları'na alıp götürüyor. 

SÂMİHA AYVERDİ'nin Târihe Bakışı

Ayrıntılar

Kategori: Hakkında Yazılanlar

Sâmiha Ayverdi'nin târihle ilgili eserlerinin ve bu eserlerinde ele aldığı konuların çeşitliliği bu kısa tebliğ çerçevesinde onun bütün görüşlerine yer vermemize imkân vermemektedir. Onun için biz bu tebliğimizde bazı ana çizgileri vermekle yetineceğiz.

Sâmiha Ayverdi'nin târih görüşünü doğru bir şekilde değerlendirebilmek için onun mütefekkir bir mutasavvıf olduğunu hatırdan çıkarmamak gerekir. Sâmiha Ayverdi târihle ilgili eserlerini târih ilmine katkıda bulunmak için değil, Türklüğü yeniden ayağa kaldıracak değerleri târihten çıkarmak ve geleceğe sunmak için yazmıştır. Bu görüşümüz onun târihle ilgili fikirlerini en fazla yansıtan eseri olan Türk Târihinde Osmanlı Asırları kitabının önsözünün ilk cümlelerinde şu şekilde ifade edilmiştir:

Bu kitap ne bir târihtir, ne de bir ilim ne müracaat eseri. Belki akademik sınırlara, ilmi nizam ve şekillere bağlı bulunmayan, fakat her satırı ile otantik olmağa çalışan bir fikir kitabıdır. Öyle ki, Türk târihinin seyir ve tekamülü ardınca yürüyebildiğimiz ölçüde atılmış bu birkaç adım, iki büyük Türk Devletinin dünya târihi muvacehesindeki medeni ve içtimaî değerlerinin, uzaktan yakından münasebet kurmak vaziyetinde olduğu milletlere ve nihayet dünyaya neler getirdiğini, umumi çizgileriyle tayin ve tesbit edebilmek gayretinin naçiz bir mahsulüdür."

Devamını oku: SÂMİHA AYVERDİ'nin Târihe Bakışı